وقت ظهور !

موضوع وقت ظهور امام زمان ( عج ) از جمله مباحث مهدویت است كه همواره مورد بحث دانشمندان و علمای اسلامی بوده و است.
حكمت الهی اقتضا نموده است كه وقت ظهور حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ نزد مردم مجهول و مكتوم بماند، لذا آنها دقیقاً نمی*دانند كه حضرتش در چه وقت ظهور خواهند فرمود.

با وجود احادیث فراوانی كه از رسول اعظم و ائمه طاهرین درباره جوانب مختلف زندگانی حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ و مسأله ظهور آن بزرگوار وارد شده است، هنگام قیام پیروز آن امام عظیم الشأن در هیچ حدیثی و خبری تصریح نگردیده برعكس احادیث شریفه صادر از پیامبر گرامی اسلام و ائمه اطهار ـ علیهم السّلام ـ هر پیشگویی را از زمان ظهور نفی می*نماید.
از رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ در خبری كه از غیبت حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ می*دهندـ وارد شده كه می*فرمایند: «كسانی كه وقت ظهور را معیّن می*نمایند، دروغ می*گویند.»(1)
فضیل از حضرت امام محمد باقر ـ علیه السّلام ـ سؤال می*كند: آیا برای ظهور وقتی معین شده است؟
حضرت فرمودند: «تعیین كنندگان وقت ظهور دروغ می*گویند.»(2)
در انتظار فرج بهره دیگری است و آن اینكه: انتظار یعنی، تصدیق سخن خدای متعال و كلام رسول او و ائمّه اطهار از فرزندان پیامبر و این تصدیق از مراتب ایمان و درجات تسلیم و اطاعت است

از حضرت صادق ـ علیه السّلام ـ روایت شده كه چنین فرمودند: «تعیین كنندگان وقت دروغ گفتند. ما در آنچه گذشت وقتی معین نكردیم و در آنچه می*آید نیز وقت معین نمی*نمائیم.»(3)
و امام نیز فرمودند: «تعیین كنندگان وقت دروغ گفتند. شتاب كنندگان هلاك شدند و تسلیم شوندگان نجات یافتند.»(4)
منظور از وقت معین نكردن در این جا عبارت است از مشخص كردن دقیق سال ظهور حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ ؛ زیرا احادیثی كه علائم حتمی ظهور را متذكّر می*شوند، ظهور آن علائم را به ظهور حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ در همان سال نزدیك می*دانند.
اما علت پنهان بودن وقت ظهور آن بزرگوار را به طور قطعی نمی*دانیم شاید كه حكمت این رازِ پوشیده آن باشد كه مؤمنان در طول این قرون ظهور حضرتش را انتظار برده بر این انتظار تلخ پاداش برند.
لذا اصناف مختلف مردم ـ از شروع غیبت صغری تا زمان ما ـ آرزو كرده و می*كنند كه ظهور حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ را دریابند و اگر هنگام ظهور مشخص و معین می*بود، این انتظار وجود نداشت بلكه آرزوها به یأس مبدل می*گردید و میلیون*ها نفر از پاداش انتظار محروم می*ماندند.
از رسول اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ نقل گردیده كه فرمودند: «برترین اعمال امت من انتظار فرج است.»(5)
و حضرت امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ می*فرمایند: «آن كس كه منتظر امر ما باشد، مانند كسی است كه در راه خدا در خون خویش غلتیده باشد.»(6)
و حضرت صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند: «هر كه بمیرد و منتظر این امر باشد مانند كسی است كه همراه حضرت قائم ـ علیه السّلام ـ در خیمه آن حضرت باشد، نه … بلكه مانند كسی است كه همراه رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ با شمشیر پیكار می*كند.»(7)

در انتظار فرج بهره دیگری است و آن اینكه: انتظار یعنی، تصدیق سخن خدای متعال و كلام رسول او و ائمّه اطهار از فرزندان پیامبر و این تصدیق از مراتب ایمان و درجات تسلیم و اطاعت است.
در این موضوع حكمت دیگری نیز موجود است و آن عبارت است از امتحان و آزمایش؛ زیرا كه خدای متعال بندگان خویش را به انواع گوناگون امتحان می*فرماید، از آن جمله مسائل اعتقادی است؛ پس كسانی كه به خدا و پیامبر و به آنچه كه پیامبر از سوی پروردگار خویش درباره حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ آورده ایمان آورده*اند، طول غیبت ـ تا هر زمان كه باشد ـ و انتظار ـ هر قدر كه به طول انجامد ـ در آنان و عقایدشان اثری نخواهد گذارد.
امّا منافقان فرصت مسخره نمودن و شلوغ*كاری علیه این اعتقاد مقدس را می*یابند آیات قرآن و احادیث نبوی را به سینه دیوار می*زنند. این رویّه اهل باطل در هر زمان و مكانی بوده و هست.
از حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ (در حدیثی كه درباره غیبت حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ از ایشان نقل شده) چنین آمده است: «این امتحانی است از سوی خدای عزّوجلّ كه به وسیله آن مخلوقاتش را می*آزماید.»(8)
معنی امتحان این نیست كه خدای سبحان حقایق بندگان و آنچه را كه در ضمائر و پنهانی*های آنان می*گذرد، نمی*داند. هرگز!… بلكه خدای متعال به هر چیز داناست و آنچه را كه در سینه**هاست می*داند؛ چنان كه خود می*فرماید:
«اَحَسِبَ النّاسُ اَنْ یُتْرِكُوا اَنْ یَقُولُوا امَنّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ؟! وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَیَعْلَمَنَّ اللهُ الَّذینَ صَدَقُوا وَ لَیَعْلَمَنَّ الكاذِبینَ» (9) «آیا مردم فكر كرده*اند كه وقتی گفتند: ایمان آوردیم، ما آنان را نمی*آزمائیم؟! ما قطعاً پیشینیان از آنان را آزمودیم تا راستگویان و دروغگویان شناخته شوند.»
در این صورت آزمایش چه معنی می*دهد؟
پاسخ این است كه: خدای سبحان بندگان خویش را به خاطر مصالحی چندی می*آزماید كه از آن جمله است: اتمام حجّت بر بندگان، تا مردم را بر خدای متعال برهانی نباشد.
و از آن جمله است: پیروزی مؤمن در امتحان تا مستحق اجر و پاداش گردد. و در حدیث از حضرت صادق ـ علیه السّلام ـ وارد گردیده كه انسان در عصر غیبت این دعا را كه ـ به دعاء غریق موسوم است ـ بخواند:
«یا الله یا رَحْمانُ یا رَحیمُ، یا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ، ثَبِّتْ قَلْبی عَلی دینِكَ.» (10)
«ای الله، ای بخشنده، ای مهربان، ای دگرگون كننده دلها، قلب مرا بر دینت ثابت بدار.»
و نیز از صادق آل محمد ـ علیه السّلام ـ روایت گردیده كه به این دعا امر فرمودند:
«اَللّهُمَّ عَرِّفْنی نَفْسَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنی نَفْسَكَ لَمْ اَعْرِفْ نَبِیَّكْ، اَللّهُمَّ عَرِّفْنی رَسُولَك، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنی رَسُولَك لَمْ اَعْرِفْ حُجَتَّكَ، اَللّهُمَّ عَرِّفْنی حُجَّتَكَ، فَاِنِّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفنی حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دینی» (11)
«خدایا، خود را به من بشناسان؛ تو خود را به من نشناسانی من پیامبرت را نخواهم شناخت. پروردگارا، فرستاده خود را به من بشناسان، چنانچه تو پیامبرت را به من نشناسانی حجّت تو را نخواهم شناخت. خدایا، حجّت خود را به من بشناسان كه اگر تو حجّت را به من نشناسانی از دینم گمراه خواهم شد.»
هنگام قیام پیروز آن امام عظیم الشأن در هیچ حدیثی و خبری تصریح نگردیده برعكس احادیث شریفه صادر از پیامبر گرامی اسلام و ائمه اطهار ـ علیهم السّلام ـ هرپیشگویی را از زمان ظهور نفی می*نماید

این بود حكمت مخفی بودن زمان ظهور… به اضافه حكمت*هایی كه بر ما مخفی است. خوانندگان گرامی، احادیث شریفی وجود دارد كه از برخی از امور مربوط به وقت ظهور سخن می*گویند. تعدادی از آنها را به مناسبت نقل می*كنیم:
حضرت امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند: «قائم ما اهل بیت، در روز جمعه خروج می*نماید.»
و نیز فرمودند:«قائم ـ علیه السّلام ـ در سال فرد ظهور خواهد كرد؛ اوّل، سوم، پنجم، هفتم یا نهم (در هر دهه).»(12)
باز فرمودند: «به نام قائم ـ علیه السّلام ـ در شب 23 ندا كرده شده (مقصود23 رمضان است) و در روز عاشورا قیام خواهد نمود، همان روزی كه در آن حسین بن علی ـ علیهماالسّلام ـ شهید گردید.»(13)
از مجموع احادیثی كه درباره ظهور حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ سخن می*گوید استفاده می*شود كه ظهور حضرتش اندك زمانی قبل از قیام آن بزرگوار خواهد بود. لذا ممكن است كه امام ـ علیه السّلام ـ وقتی به نامش ندا داده می*شود در ماه رجب و یا رمضان از اختفاء خارج شده ماه*های شوال و ذیقعده و ذیحجّه و ده روز از ماه محرم را بگذرانند، آنگاه به پا خواسته این نهضت مبارك را آغاز می*فرمایند. در این مدت زمان تدابیر لازم را اتخاذ نموده منتظر وقت و زمان مناسبی است تا خدای تعالی به وی اجازه پاك كردن دهد تا ظلم و جور را زائل نموده عدل و عدالت را در تمام كره زمین گسترش دهد.
اما حسابهایی كه منجمان و اهل رَمْل و جفر و مكاشفه و مرتاضان و غیر آنان ـ كه در زمان ما ادعا می*كنند كه از غیبت خبر دارند ـ نموده*اند اموری نیست كه بتوان به آنها اعتنایی داشت و اعتمادی نمود، خصوصاً با اخباری كه سابقاً از رسول بزرگوار و ائمه طاهرین ـ علیهم السّلام ـ (مبنی بر تكذیب هر كس كه از هنگام ظهور خبر دهد) بیان نمودیم كه پیشگوییهایی فراوان درباره جهان و حوادثی درباره برخی افراد دیده و خوانده و شنیده*ایم آنها بیشتر دروغ و ساختگی بوده است. آری ممكن است كه ظهور را نزدیك بدانیم، به شرط آنكه علامات قطعی و حتمی ظاهر شده باشد.

پی نوشت ها:
[1] . كفایه الاثر، رازی قمی، ازشاگردان شیخ بزرگوار صدوق.
[2] . غیبت شیخ طوسی، ص262، و كافی ج1، ص 368.
[3] . غیبت شیخ طوسی، ص 262.
[4] . كافی، ج1، ص368، غیبت، ص 262
[5] . كمال الدین، ج2، ص644، حموینی شافعی نیز در «فرائد السّمطین » این حدیث را نقل كرده است.
[6] . كمال الدین، ج2، ص645.
[7] . همان، ص 338.
[8] . كافی، ج1، ص336.
[9] . عنكبوت: 2ـ3.
[10] . كمال الدّین، ج2، ص352.
[11] . كافی، ج1، ص337، اثبات الهداه، شیخ حرّ عاملی، ج7، ص31.
[12] . كشف الغمّه، ج3، باب4، ص534.
[13] . غیبت نعمانی، ص282؛ اثبات الهداه، ج7، ص31، عقد الدّرر، ص65.
بخش مهدویت تبیان